Một Khám Phá Mới Mẻ và Cách Thực Hành Thiền Rất Độc Đáo

Con người sống trên trái đất đã qua không biết bao nhiêu a tăng kỳ kiếp, đến nay đã trên dưới hai triệu năm, với thuở ban đầu bằng đôi ba "tiếng ngu ngơ" nguyên thuỷ (thứ tiền-ngôn-ngữ protolangage đơn sơ nhiều cử động diễn tả hơn là có âm thanh) mà chỉ từ vài trăm ngàn(?) đến ba chục ngàn năm nay, nhân loại "nói năng, chuyện trò" rôm rả với nhau bằng tiếng nói có câu cú rõ ràng, với cấu trúc phức tạp, nghĩa ẩn nghĩa hiện, ý tứ thâm trầm, uyển chuyển tế nhị vân vân và học "dễ dàng" tiếng nói của nhau. Con người không ngừng dùng tiếng nói (và sau đó là chữ viết) để suy tư, tranh luận, truyền đạt, trao đổi tin tức, ý tưởng, tình cảm, kiến thức... để xây dựng và kiện toàn cuộc sống.

Nhờ tiếng nói, nhân loại không ngừng phát triển mọi mặt của đời sống: vật chất cũng như văn hoá, xã hội và tâm linh... Trong đời sống thường ngày, cho cá nhân và tập thể, từ mối giao dịch quốc nội cho đến quốc tế, tiếng nói trở thành một công cụ tối cần thiết, nhiều khi là vũ khí ghê gớm nữa.

Thiết nghĩ trong xã hội các nước ngày nay, các trường ít nhiều đều có lớp dạy/thi hùng biện để luyện tập, khuyến khích, tuyển chọn người có tài ăn nói; người nói năng vụng về, cà lăm, câm (bị xem) là có khuyết tật. Việc phòng ngừa, chữa các bệnh liên quan đến tiếng nói, cách phát âm đều có trong các chương trình y tế các nước.

Mỗi khi có tranh chấp (chủ/thợ, cha mẹ/ con cái, quốc gia/quốc tế) hay vấn đề liên quan đến đời sống, người ta hay khuyên nên gặp gỡ thảo luận bằng lời nói trước khi hành động.

Người ăn nói hay/giỏi thường dễ được trọng vọng, tin tưởng, thậm chí được nhiều ủng hộ (chính trị gia) hơn người nói ít, nói dở, nói cà lăm vân vân và khi họ (người giỏi lẫn người dở) lên làm lãnh tụ thì lời nói càng thêm nặng ký: Miệng nhà quan có gang có thép kia mà! Nói bậy hay nói xạo cũng có người (bị) nghe.

Có giả thuyết cho rằng sở dĩ con người từ thời nguyên thuỷ "không biết nói" đi dần đến chỗ "biết nói" và "nói giỏi" là nhờ (bộ) óc tò mò.

Vì tò mò, con người phát huy các giác quan và đầu óc, nhất là khả năng ghi nhớ cùng suy luận. Khả năng này cần thiết cho sự sinh tồn trong các môi trường thiên nhiên đầy hiểm nguy và nhiều lúc rất khắc nghiệt vào thời cổ đại (hạn hán, mưa, lụt...) cũng như trong các cuộc tranh đấu, tranh chấp giữa các cá nhân, giữa các bộ lạc, giữa các quốc gia cho đến hôm nay. Trong khi đó biết bao loài sinh vật khác đã tuyệt giống. Phải chăng vì các loại thú này không (biết cách) tăng trưởng trọng lượng và phẩm chất sọ não (nói năng) như loài người?

Nhờ tiếng nói mà người khôn ngoan Homo sapiens sapiens có khả năng sinh tồn vượt xa giống người Homo sapiens cổ hơn, chiếm lĩnh toàn thế giới, phát triển thành xã hội đông đảo ngày nay, đẩy giống cổ Homo sapiens đến chỗ tiêu vong.

Sau hết, vì số lượng thông tin ngày càng nhiều, đưa đến sự phát minh ra chữ viết (cách đây hơn sáu nghìn năm). Chính chữ viết đã trở thành yếu tố thúc đẩy mạnh não phát triển để có thêm chức năng đọc, chức năng hiểu, cãi cọ, tranh luận, phát minh, trao đổi những kỹ thuật, phương pháp khoa học, những lý luận, kiến thức mới. Và với tiếng nói, phát huy đời sống tình cảm, bày tỏ được đam mê, thoả mãn được nhu cầu tìm đến cái đẹp, cái thật, cái thiện: tôn giáo, văn học, triết học, nghệ thuật cũng được nâng cao, phát triển.

Đó là nhờ các tiến bộ khoa học kỹ thuật, mặc dù nhịp độ lớn mạnh hay khuynh hướng xã hội của quốc gia nào cũng bị giới hạn, chi phối bởi lịch sử, văn minh, văn hoá, đời sống tâm linh, môi trường sống riêng của các cá nhân (và trình độ nhận thức/văn hoá đảng phái cầm quyền) quốc gia đó. Chỉ hơn vài mươi thế kỷ bộ mặt nhân loại hoàn toàn thay đổi.

Một mặt của tiến bộ tâm linh loài người được thể hiện qua việc tôn trọng tôn giáo và tự do tín ngưỡng, qua việc mở mang và truyền bá tôn giáo, qua nhu cầu mỗi ngày một tăng như mở mang hệ thống chùa chiền, nhà thờ, các trường dạy đạo cho tu sĩ, tổ chức hành hương về thánh địa, về cội nguồn của các giáo chủ. Tiến bộ tâm linh còn được biểu hiện qua sự thành lập càng lúc càng nhiều các tổ chức tôn giáo và mâu thuẫn thay, sự thành lập các tổ chức không tôn giáo. Thật ra chính sự mâu thuẫn này nói lên tiến bộ tâm linh hiện nay của loài người: không phân biệt tôn giáo, chủng tộc vì chính tôn giáo và chủng tộc xưa kia vốn là 2 chướng ngại lớn, nếu không nói là hai nguyên nhân chính của chiến tranh và chia rẽ.

Được ít nhiều các tầng lớp xã hội ủng hộ, đa số các tổ chức nói trên đều có quy củ và hệ thống: các hội đoàn nhân đạo, cứu trợ, bảo vệ người (bệnh hoạn, tàn tật, thiểu số ngoài lề xã hội...) thú vật (hiếm, quý, yếu đuối, sắp tuyệt chủng...), trao truyền bất vụ lợi các tin tức hữu ích, kiến thức và kỹ thuật khoa học xã hội văn hoá, vân vân và vân vân.

Có lẽ chính vì thế, bằng trực giác con người, đa số các tôn giáo không ngừng khuyên dạy con người đối xử đẹp đẽ với nhau... Hạnh phúc là mục đích tối hậu của một đời người. Nhưng vì các phương pháp đưa ra quá khó khăn, lại đòi hỏi cố gắng và nhiều thời gian. Trừ một số hiếm hoi (trong đó các tu sĩ), tuyệt đại đa số nhân loại vất vả trên con đường dài tìm kiếm hạnh phúc vì chưa có một con đường "tắt" nào dễ đi.

Đời sống ta là cuộc tranh đấu không ngừng để giữ ta có mặt một cách "ngon lành" trên đời này. Trong thân ta là luân phiên những phản ứng sinh hoá và tâm lý liên tục để giữ cơ thể và tâm thức thăng bằng. Chúng ta là những chuông treo trên chỉ mành mà ít khi chúng ta ý thức được điều đó. Chỉ một trận (trời trở) gió, một tai nạn (cỏn con như cánh bướm đập tại New York...), một lời tuyên bố đầu hàng...đến một chút cựa mình của mảng lục địa nào đó là ta điên được (điên khùng, điên tiết, giết người, cướp của...) hay mất dạng trên thế gian này. Nhẹ hơn thì ta (chỉ) nhức đầu, cao máu, mất ngủ, tiểu đường, đau tim, yếu thận, suy nhược thần kinh, trầm cảm, chán đời...

Giản dị thay, muốn thân tâm cân bằng, ta chỉ cần hạn chế việc sử dụng quá đáng hệ thống trí năng. Và tăng sự nghỉ ngơi cho tâm trí. Cân bằng hệ thống kích thích tố các tuyến nội tiết, cân bằng hệ thần kinh trung ương cũng như ngoại biên không thông qua thuốc men.

Nghỉ ngơi tâm trí là ngồi Thiền, là tác động thẳng vào cơ chế tánh giác. Đi thẳng vào cơ chế tánh giác, làm chủ tâm ngôn để hạn chế vọng ngôn, ác ngôn, hạn chế lòng tranh tham, so sánh hơn thiệt, ý hướng thắng bại, và do đó hạn chế tham sân si. Ðể từ từ tâm tĩnh lặng thật sự, để dần dà con mắt mở ra nhìn vào trên sự thật như vậy đó về thân này, về hiện tượng thế gian, về nhân sinh quan của mình: vô thường và vô ngã. Tâm định là thế đó! Giản dị như mở mắt nhìn...ra ngoài: biết không lời. Giản dị như nhắm mắt để nhìn lại bên trong: biết thầm lặng. Không nói bên ngoài và không nói bên trong. Dòng Biết liên tục của tỉnh thức không nội dung vì không bị đối tượng níu kéo. Ngưng lại những cuộc độc thoại triền miên vì chúng được nuôi dưỡng bởi cái ta. Tấm thân tứ đại (nhưng) rời rạc làm từ đất, nước, gió, lửa, thật sự đổi thay, già chết từng giây từng phút, từ ho hen cảm mạo, đến tàn tật, ung thư dễ dàng vì những con vi trùng vi khuẩn bé tí teo, mà lúc nào ta cũng tràn đầy mộng tưởng, khát vọng. Tức là tràn đầy những đối thoại dai dẳng, độc thoại thầm kín và liên tục trong bộ não hơn một ký rưỡi kia. Phải không nói thầm, không suy tính cho Tưởng không có cơ hội hình thành. Nghiệp do dó không được tạo ra. Tánh giác có cơ hội lộ diện. Tầm thường, dễ dàng như một bài toán cộng/trừ (!).

Chỉ cần miên mật thực hành, dụng công cho đúng như Thầy đã dạy để có kinh nghiệm rõ ràng thế nào là tánh giác trong thân, tâm và trí tuệ "của ta" như đã nói ở trên. Kết quả đầu tiên là thân tâm hài hoà. Sự hài hoà này đưa đến hài hoà giữa (tâm lý tâm linh) ta với môi trường (đời sống xã hội và người khác) xung quanh.

Phật đã dạy nói lời chánh ngữ, nói có thời. Chúng ta đã hiểu rồi: sống trong cuộc đời này, chúng ta không thể im lặng mãi cũng như nói không ngừng. Cho nên việc "nói" để truyền bá tri thức, ý tưởng, hướng dẫn suy luận, nói để hoà giải, để hoà hợp khiến cuộc sống chung được dễ dàng, phong phú thêm lên về mọi mặt, đúng là vai trò của các nhà giáo dục, của bậc thiện tri thức, các vị lãnh đạo chính trị tôn giáo đứng đắn. Trong một xã hội hay một đất nước, nếu những người tỉnh thức, có tánh giác mà không có điều kiện phát huy, hay tệ hơn nữa bị kẻ cầm quyền ngăn chận, đàn áp, thì xã hội, đất nước ấy sẽ khập khiễng, hư hoại khó có hy vọng khá hơn lên được.

Khi đã nói đủ, làm đủ, ta không nói năng, suy luận, không bám víu. Đối cảnh vô tâm, lìa tướng không nhiễm. Vô niệm, Vô tướng, Vô trụ như lời dạy của Lục Tổ Huệ Năng.

Phật nói tất cả mọi thứ đều đến từ tấm thân này. Mà thân này là một đời tâm lý, tâm linh với những biến chuyển, xúc cảm lại nằm trong bàn tay sai khiến, quản lý của hệ thần kinh phức tạp. Nói gọn hơn nữa thì cả đời sống ta tuỳ thuộc vào bộ não. Não là nơi tâm chiếm ngự, nó thu nhận đủ thứ thông tin trong và ngoài cơ thể để ra mọi mệnh lệnh sai khiến nhằm duy trì mạng sống ta, khiến ta đáp ứng thích hợp với môi trường quanh ta. Não trước, não sau, bên trái bên phải, tạo nên những hoạt động có ý thức hay vô ý thức, thoả mãn các chức năng tâm sinh lý.

Thế mà từ nay, bằng cách không nói thầm, không định danh đối tượng, nhìn và chú ý trống rỗng, ta có thể làm chủ được tâm dễ dàng. Thay vào con đường dài thăm thẳm vòng vo vô tận là đoạn đường ngắn, thẳng tuột, thênh thang. Mấy mươi ngàn năm để biết nói năng suy luận, hai ngàn năm trăm năm để biết có một con đường. Và bây giờ phương pháp Thiền Tánh Không có thể giúp nhận diện con đường ấy.

Phương pháp Thiền Tánh Không là phương pháp rõ ràng, có các giai đoạn, có lý thuyết và kỹ thuật thực hành, dễ thực hiện theo sự hướng dẫn cực kỳ bình dân, giản dị của Thầy Thông Triệt (và sư cô Triệt Như, cũng như các giáo thọ sứ giả Bồ Đề tương lai đang được huấn luyện). Thầy Thông Triệt đã lập được một quan niệm mới phù hợp với tâm thức thời đại, một phương pháp độc đáo, lô gích và khoa học. Thêm vào đó mức độ ngộ lý cũng như thể nhập phương pháp và thực hành của người học được kiểm chứng dễ dàng.

Các vùng não với chức năng phân chia được định rõ chỉ mới từ vài thập niên cho đến gần đây. Nhờ điện não đồ, máy fMRI, người ta có bằng chứng rõ ràng: giả thuyết của Thầy trở thành nguyên lý, thành sự thật hiển nhiên.¹¹ Những sự thật Thầy đã chứng nghiệm được qua mười mấy năm miên mật công phu, và Thầy nghiên cứu, lập thành hệ thống để truyền dạy lại cho học trò chúng ta. Thầy dạy làm chủ tâm ngôn, nghĩa là ta sẽ không còn bị tâm (phàm) sai khiến.